خلاصه نظریه های صدق

ترجمه: رضا خامکی

این یک خلاصه ی خیلی مختصر از تئوری های مهم صدق می باشد. برای گزارش های جامع تر، به “truth” یا “epistemology”) در (online philosophy resources مراجعه نمایید.

1. نظریه ی مطابقت

تئوری مطابقت، نظریه ی “پیش فرض” صدق می باشد. این یکی از مسائلی است که بیشتر مردم فکر می کنند که بدیهی است. بر اساس نظریه ی مطابقت، یک ادعا زمانی صادق است که با آنچه که هست (واقعیت) تطابق داشته باشد و زمانی کاذب است که با آنچه که هست مطابقت نداشته باشد. بیشتر دانشنمندان و فیلسوفان زیادی، دارای صورتهایی از نظریه ی مطابقت می باشند.

نمونه:

حکم “اپرا آیدا اولین اجرایش را در قاهره داشته است” صادق است فقط چنان چه اپرا آیدا اولین اجرایش را در قاهره داشته باشد؛ والا کاذب است. “برف سفید است” صادق است درصورتی که برف سفید باشد.

اشکالات:

آیا تئوری مطابقت خودش صادق است؟ اگر صادق است، مطابق با چه چیز هست؟
چگونه ما می فهمیم که چه چیز هست؟ پرسش اخیر متعلق به متافیزیک می باشد. یک واقع گرای متافیزیکال دارای این دیدگاه است که واقعیتی که “مطابقت دارد”، امری عینی و مستقل از ذهن می باشد. شاید یک ایده آلیست صاحب این نظر باشد که این هنوز آبجکتیو می باشد ولی در عین حال، مستقل از ذهن نیست.

شاید شما فکر کنید که این آسان است که کشف کنیم چه چیز هست. در بخش بعدی، ما شواهد و دلایل روانشناختی طاقت فرسا و پرقدرتی را خواهیم دید که نشان می دهد چیزی، چندان به عنوان دریافت “خالص” یا تعریف زبانی “خالص” وجود ندارد. اگر هر کسی اهل جایی باشد، هیچ کس دارای عینیت خدا پسندانه نیست. بنابراین برخی افراد، تئوری مطابقت را رد نموده اند زیرا آنها می گویند که ما به سادگی نمی توانیم کشف نماییم که چه چیز در نوع روش “عینی” می باشد.

درباره ی این احتجاج، به شکل بحث ابتدایی مان در مورد امتیاز و تشخیص ذهنی-عینی فکر نمایید!

)نقطه نظر بحث ما اشاره به این دارد که الزامی نیست که نظریه ی صدق مطابقت را انکار کنید، حتی اگر این صحیح باشد که ادراک و دریافتی خالص نمی باشد.(

2. نظریه ی پراگماتیک (عمل گرا)

بر اساس تئوری پراگماتیک، یک حکم صادق است اگر که به شما اجازه دهد که متقابلا دارای تعامل و مداخله ی مؤثر و کارگر با نظام عالم باشید. باوری کمتر صادق می باشد که کمتر چنین کنش متقابل و تعامل را تسهیل نماید. باوری کاذب است که کمکی به این تعامل و کنش متقابل ننماید. مشهورترین طرفدار نظریه ی پراگماتیک، فیلسوف آمریکایی ویلیام جیمز می باشد. پیرو معاصر این دیدگاه، ریچارد رورتی است.

نمونه:

اعتقاد من به این که اشیای بی جان خود به خود بلند نمی شوند و به حرکت درنمی آیند صادق است زیرا دنیای مرا قابل پیش بینی تر و نتیجتا راحت تر برای زندگی کردن می سازد. این “عمل می کند.”

اشکالات:

گاهی اوقات باورهای نامعقول “عمل می نمایند”. امکان دارد که یک قبیله عقیده داشته باشد که قربانی کردن انسان، محصولاتشان را هر سال بازمی گرداند. محصولات پس از قربانی نمودن انسان برمی گردد؛ اما نه به خاطر قربانی انسانی.
نظریه ی پراگماتیک ممکن است که نسبیت باوری را در مورد موقعیت باورهایی که با تمامی کاروبارها سازگار می باشند، بخواند؛ به طور مثال عقاید مذهبی. (کسی ممکن است بگوید که باور به این که “خداوند وجود دارد” صادق است به دلیل این که “برای من کار می کند”، برای مثال بدین شخص یاری می رساند که “تعامل مؤثرتری با نظام عالم داشته باشد.”)

مفهوم “تعامل مؤثرتر و کارآمدتر با نظام جهان” به طور قابل نقد، مبهم و نامعلوم می باشد.

تئوری صدق پراگماتیک، این تصور را فرامی خواند که درجات صدق وجود دارند (امکان دارد باورهایی کاراتر از بقیه باشند) و در نتیجه ما را به رد قانون امتناع تناقض(“یک باور یا صادق است یا کاذب”)سوق می دهد.

3. نظریه ی پیوستگی

بر اساس تئوری صدق پیوستگی، یک حکم صادق است اگر که منطقا با سایر عقایدی که صادق عنوان می شوند، سازگار باشد. یک عقیده کاذب است اگر که ناسازگار(متناقض) با سایر دیدگاه هایی که صادق پنداشته می شوند، باشد. ما بایستی به ادعاهایی شک کنیم که به طور شایع با بقیه ی باورهایمان ناسازگار است. ویلارد کواین، مشهورترین فیلسوف معاصر مدافع نظریه ی پیوستگی است.

نمونه:

ما اصولا نفس گرایی را قبول نداریم زیرا با بسیاری از عقایدمان در تناقض می باشد.

اشکالات:

یک باور ممکن است که با همه ی اعتقادات دیگرمان متناقض باشد و هنوز هیچ دلیل و گواه مستقل پشتیبانی نداشته باشیم. مثلا خیلی از دیدگاه های متافیزیکی با تمام توضیحات تصورپذیر مسائل در تعارض می باشند(مانند این که “جهان در پنج دقیقه پیش به وجود آمده است”، کاملا با “حافظه ها و یادداشت های تاریخی” در تعارض است.)

منبع:

http://logic.new-philosophy.ir/?p=152

http://instruct.westvalley.edu/lafave/Tr…ories.html